Eğitmenlerimizin Kaleminden Modüller

Edit nedir? Editör kimdir?

Çeviri, bir dili başka bir dile aktarırken edit bu aktarımın doğruluğunun ve uygunluğunun kontrol edildiği süreçtir. Bu nedenle çeviri editörlüğü incelikli bir iştir; bilgi, beceri ve dikkat gerektirir. Çevirmen ne kadar bilgili ve tecrübeli de olsa gözden kaçırdığı veya atladığı detaylar olabilir. Editör gerekli düzeltmeleri yaparak metni iyileştirir; bağlama, anlama ve tutarlılığa dikkat eder. Metindeki ifade sorunları, söz dizimi hataları, deyimlerin birebir çevrilmesi, kalıplaşmış ifadelerin nasıl kullanıldığı, kültürel ögelerin aktarımı, sözcük seçimi gibi metnin akıcılığını ve okunabilirliğini etkileyen unsurlara odaklanır.

Redaksiyon nedir? Redaktör kimdir?

Erek metnin akıcı ve anlaşılır olması hedeflenen redaksiyon sürecinde redaktör, çevirinin kaynak ve erek dile uygunluğunu kontrol eder. Erek metindeki ifade ve anlam sorunlarını giderir. İmla, dil bilgisi, anlatım bozukluğu gibi unsurların yanı sıra metin türünü anlamak ve hedef kitleyi tanımak redaktörün başarılı bir metin ortaya koymasında önem taşır. Çevirinin müşteriye tesliminin yaklaştığının işareti olan redaksiyon süreci sona erdiğinde metin üç farklı dil uzmanının gözünden geçmiş olur. Çeşitli fikir alışverişlerinin yaşandığı, görüş ve önerilerin dile getirildiği sürecin son basamağı olan redaksiyon müşterinize yüksek kaliteli bir çeviri sunmanızı sağlar.

Post-editing Nedir?

Post-editing makine çevirisi çıktısının insan tarafından gözden geçirilmesi ve düzenlenmesine denir. Post-editing birden fazla aşamadan meydana gelir. Çevirmen öncelikle kaynak metni okur ardından makine çevirisinden çıkan ham metni okur. İki metni karşılaştırdıktan sonra makine çevirisi çıktısı üzerinde çalışır ve gerekli düzenlemeleri yapar. Yazım ve noktalama, dil bilgisi, metin türü, deyimlerin aktarılması, terminoloji, marka, kurum ve ürün adlarının kullanımı, akıcılık, uluslararası ve ülkelere özgü standartlar, kültürel referanslar, ölçü birimleri, üslup ve ton gibi bir metnin anlamsal, kültürel ve teknik özelliklerine dikkat edilir.

Post-editing iki farklı şekilde gerçekleştirilebilir:

Hafif post-editing: Göze çarpan hatalar düzeltilir, amaç metnin okunabilir olmasını sağlamaktır.

Tam post-editing: Makine çevirisi detaylı bir şekilde incelenir. Anlam, bağlam, üslup ve biçim
açısından tutarlı ve doğru bir metin oluşturulur amaç makine çıktısının kalitesini artırıp geliştirmektir.

Makine, ne öğretildiyse onu uygular ancak insan iki dil ve kültür arasında bağ kurar. Hedef kitlenin metni alımlamasına ve içselleştirmesine yardım eder. Olaylar arasında neden sonuç ilişkisi kurarak çıkarım yapar. Post-editing sürecinde de makine çevirisinin hızıyla çevirmenin bilgi birikimi, uzmanlığı ve dikkati birleştiğinde ortaya tam ve yetkin bir çeviri çıkar.

Yapay zekâ ve teknolojinin çeviri alanındaki etkisi büyük bir dönüşüm yaratıyor ve bu, çeviribilimi mezunları ve halihazırda çevirmenlik yapan profesyonellerin son zamanlarda kafasını kurcalıyor olabilir. Çeviri alanındaki geleneksel meslek rollerinin nasıl evrildiğini ve insanların bu yeni dönemde nasıl bir rol alabileceklerini tartışalım.

1. Neden İyi Bir Editör Olmak Şart / Edit Yapabilmek Şart?

Teknolojinin ve yapay zekânın gelişmesiyle çeviri faaliyeti daha hızlı hale gelmiş olsa da metnin kaliteli ve doğru şekilde iletilmesi, büyük oranda hâlâ insan becerisine dayanır. Çevirmenler, editörlük gibi roller üstlenerek, makineler tarafından üretilen çevirilerin kalitesini arttırabilirler.

   •    Dilsel Doğruluk ve Akıcılık: Yapay zekâ ile yapılan çeviriler bazen anlam kaymalarına ve doğal olmayan ifadelere yol açabilir. Çevirmenler, editörlük yaparak metnin daha akıcı, doğru ve anlaşılır olmasını sağlarlar. Özellikle basın-yayın gibi geniş kitlelere hitap eden metinlerde, kozmetik gibi pazarlama ve satış odaklı metinlerde editör gözü olmazsa olmazdır.

   •    Metnin Hedef Kitleye Uygunluğu: Editörler, çevirilerin hedef kitleye uygun olup olmadığını kontrol eder. Makine çevirisi kültürel bağlamı, tonlamayı ya da dilin inceliklerini gözden kaçırabilir. İnsan editörler, metnin anlamını hedef dilde doğru şekilde aktarabilir.

   •    Kalite Kontrolü: Yapay zekâ çevirileri hızlıdır, ancak genellikle doğru kaliteyi elde etmek için editörlerin kontrolüne ihtiyaç duyar. Çevirmenler editörlük becerilerini kullanarak, çevirilerin dilsel doğruluğunu ve kaliteyi artırabilirler.

2. Neden Redaktör Olmak Şart / Redaksiyon Yapabilmek Şart?

Redaktörlük, özellikle makinelerin ürettiği çevirilerde hataların düzeltilmesi ve anlamın tam olarak hedef dile aktarılması açısından kritik bir aşamadır. Bu noktada, çevirmenlerin redaksiyon yapabilme becerisi daha da önemli hale gelir.

   •    Derinlemesine Dil Kontrolü: Çeviri sürecinde metnin dilsel doğruluğunun yanı sıra stil ve anlam bütünlüğü de çok önemlidir. Yapay zekânın yaptığı çevirilerde bu denetim eksik olabilir. Redaktörler, çevirinin dildeki inceliklerini ve anlatım biçimini düzenleyerek metnin profesyonel ve tutarlı olmasını sağlarlar.

   •    Anlam ve Yapı Tutarlılığı: Redaktör, metnin tamamında anlam kaymalarını engeller, metnin mantıklı ve tutarlı bir şekilde ilerlemesini sağlar. Çevirmenler bu süreçte, dilbilgisel hatalar dışında metnin bütünlüğünü de denetlerler.

   •    Yüksek Kalite ve Profesyonellik: Çevirmenler, redaksiyon becerileriyle çevirinin hem doğru hem de profesyonel düzeyde olmasını sağlarlar. Makineler genellikle kelime çevirilerini doğru yapabilir ancak doğru ton, üslup ve uygun terminoloji seçimi insan faktörünü gerektirir.

3. Neden Post-Editör Olmak Şart / Post-Editing Yapabilmek Şart?

Post-editing, makine çevirisinin ardından yapılan önemli düzeltme işlemidir. Teknolojinin çeviri alanındaki etkinliği arttıkça post-editing becerisi çevirmenler için çok daha kritik bir hale gelir.

   •    Makine Çevirisinin Hatalarını Düzeltmek: Makine çevirisi, özellikle anlam kaymalarına, dilbilgisel hatalara ve doğallık eksikliklerine neden olabilir. Post-editing, bu hataların düzeltilmesi ve metnin doğal şekilde akması için gereklidir. Çevirmenler, post-editing yaparak makinenin ürettiği çeviriyi hedef dilin kültürel bağlamına ve dilbilgisel kurallarına uygun hale getirir.

   •    Verimlilik ve Hız: Bu, büyük projelerde zamandan tasarruf edilir. Post-editing, insan müdahalesi ile makinelerden alınan çevirilerin hızlıca iyileştirilmesini sağlar.

   •    Kalite Güvencesi: Çevirmenler, post-editing becerileriyle makinelerin üretmiş olduğu çevirilerin kalitesini güvence altına alabilir.

Çeviribilimi Mezunları ve Çevirmenler İçin Yeni Fırsatlar

Yapay zekânın çeviri alanındaki rolü arttıkça çevirmenlerin de bu teknolojilere uyum sağlaması gerekiyor. Çevirmenler için sadece kelime çevirisinden ibaret olmayan editörlük, redaksiyon ve post-editing gibi beceriler kazanmak, bu dönüşüm sürecinde hayatta kalmalarını sağlayacak önemli araçlar olacaktır. Bu yeni beceriler, çevirmenlerin iş güvencelerini artırırken, aynı zamanda çeviri kalitesini de yüksek tutmalarına yardımcı olur.

Bu bağlamda, teknolojiyi kullanarak verimlilik artışı sağlamakla birlikte, insan faktörünü ve uzmanlık gerektiren dil becerilerini de korumak, çevirmenlerin güçlü kalmalarını sağlayacaktır. Çevirmenlerin, makine çevirisinin sınırlamalarını aşmak ve kaliteli işler sunmak için editör, redaktör ve post-editör gibi farklı rollerde uzmanlaşmaları kaçınılmaz bir ihtiyaçtır.

Localization Project Manager & “Çeviride Uzmanlık Alanlarına Ayrıntılı Bakış: Gerçek Zamanlı Çeviri, Edit ve Redaksiyon Alıştırması Modülü” eğitmeni Zeynep Özçelik